عنوان طرح : کاربست آینده پژوهی در فرایند سیاستگذاری حوزه پژوهش و فناوری وزارت عتف
سال انتشار : 1400
مجری : امیرهوشنگ حیدری
چکیده :
هدف: ما در جهان مدرن امروز شاهد افزایش تنوع، تعدد، سرعت، گستردگی و شدت تغییرات از یک سو و پیچیدگی روابط پدیدههای جهان از سوی دیگر هستیم. از عصر آشوبناک حاضر تحت عنوان عصر مبتنی بر دانش و دانایی یاد میشود. ما امروزه با بسط و گسترش علوم میانرشتهای در نهادهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فناوانه مواجهیم. بنابراین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تلاش میکند همسو با تحولات اجتماعی و در راستای تحقق ایده خلق آیندههای مطلوب و سیاستگذاری و برنامهریزی بلندمدت؛ آیندهپژوهی را بهعنوان یک اولویت و پیشنیاز در حوزه سیاستگذاری و برنامهریزی در نظام دانشگاهی برگزیند. همسو با تحقق این راهبرد، مقاله پیشروی با هدف ضرورت کاربست آیندهپژوهی در فرایند سیاستگذاری و در راستای تحقق آینده مطلوب در حوزه پژوهش و فناوری وزارت عتف نگاشته شده است. نتایج حاصل از این مقاله قادر خواهد بود در قالب توصیهنگاری و بسته سیاستی طیف وسیعی از اقدامات فعلی در حوزه تحقیق را مورد ارزیابی، رهنمون و یا اصلاح قرار دهد.
روش: برای شناسایی عوامل کلیدی، نیروهای یپیشران و تهدیدهای ناشی از تغییرات همچنین ارائه راهبردها و اقدامات سیاستی مناسب؛ تلاش شد با رویکرد کیفی – اکتشافی از روشهای مطالعه کتابخانهای، بررسی اسناد، مصاحبههای عمیق و نیمه ساختاریافته؛ پرسشنامه؛ جلسات کارشناسی؛ کدگذاری دادهها و نظریهپردازی داده بنیاد استفاده شود.
یافتهها: بررسی و تحلیل اسناد بالادستی مبتنی بر ضرورت کاربست آیندهپژوهی در حوزه تحقیق؛ شناسایی فرایندها، موانع و چالشهای کاربست آیندهپژوهی در حوزه تحقیق؛ انباشت گسترده و غلیظ دادهها پیرامون حوزه تحقیق، تحلیل دادهها و احصای مفاهیم علمی از درون آنها بهمنظور ارائه نظریهای بدیع؛ از جمله یافتههای تحقیق است.
نتیجهگیری: با استعانت از یافتههای تحقیق، کدگذاری و گردآوری سازمانیافتهی دادهها و تحلیل استقرایی آنها؛ در نهایت روایت یا نظریهای بر بستر مستندی از دادههای واقعی با استفاده از روش نظریهپردازی داده بنیاد تدوین و بسط داده شد. نظریه تدوین شده قادر است تصورات ما را در حوزه تحقیق برای سایر افراد به تصویر کشیده و آنرا به دیگران تعمیم دهد. تصویر نهایی به پرسشهای پژوهش پاسخ داده و خود منشایی برای تولید پرسشهای تازه است. همچنین از نظریه و روایت تدوین شده در تحقیق برای احصای توصیهها و ارائه بسته سیاستی استفاده شد.