گروههای پژوهشی » مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری
گروه پژوهشی مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری
توسعه علم و فناوری در چند سده اخیر، نقشی اساسی در تعیین ماهیت انسان، جوامع و جهان امروز بازی کرده است. هر بُعدی از زندگی بشر امروز، (پیشبینیشده یا غیرمنتظره) از جنبههایی از علم و فناوری متأثر شده، و به همان نسبت، شرایط اجتماعی و تصمیمات بشری نیز در چگونگی توسعۀ علم و فناوری نقش داشته و خواهد داشت. مطابق چنین تصویری، مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری را میتوان مطالعاتی میانرشتهای قلمداد کرد که بر چگونگی تعاملات میان تصمیمات بشری و مناسبتهای اجتماعی از یکسو، و توسعه علم و فناوری از سوی دیگر، و مسائل نظری، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی مطرح در این تعاملات تمرکز دارد. اینکه علم بهعنوان نهادی اجتماعی، از چه هنجارها و ارزشهایی تبعیت میکند، چه هنجارها و ارزشهایی در ارتباط متقابل علم و جامعه وجود دارد و اینکه چه هنجارها و ارزشهایی میان این دو باید وجود داشته باشد، از دیگر موضوعات این حوزه خواهد بود.
چنین دانشی، به تصمیمات آینده و سیاستهایی که در زمینة علم، فناوری و نوآوری اتخاذ خواهد شد، جهت و مسیری خواهد داد که با اقلیم اجتماعی ایران سازگار باشد. از این رو میتوان گفت سیاستگذاری علم و فناوری، دارای وجهی اجتماعی، اخلاقی و حقوقی است، که همواره در کنار وجوه اقتصادی و مدیریتی دارای اهمیت بوده و هست. به عبارتی، علاقه و اصرار برنامهریزان کلان کشور به رقابتپذیری و هدفمندی علم، فناوری و دانشگاه زمانی موجه و قابلبررسی خواهد بود که در ابتدا به یکپارچگیهای «عاطفی» و حفظ الگوهای هنجاری آن نیز توجه شده باشد.
گروه مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری نیز با این هدف که بتواند در جهتدهی مسئولانهتر به تصمیمگیریها و سیاستگذاریهای علم، فناوری و نوآوری مؤثر باشد، به مطالعة نقش متقابل و دوسویة علم، فناوری و نوآوری و زندگی انسان و جامعه خواهد پرداخت.
برای رسیدن به چنین هدفی گروه «مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری» از یک سو به شناخت، توسعه و بسط دیدگاهها و نظریات مبنایی در حوزة مطالعات علم، فناوری و نوآوری (از طریق بررسی، تعمق، تعبیر و تفسیر نظریهها و مدلهای جهانی)، و از سوی دیگر، به استخراج مدلهای بومی (با استفاده از بهروزترین نظریهها و روشهای علوم انسانی) میپردازد.
مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور دارای سابقهای به قدمت این مرکز است. مطالعات مذکور پیشتر در قالب گروههای «علم و جامعه»، «اخلاق و حقوق علم و فناوری»، و «ترویج علم» انجام میشد که با تغییر ساختار گروههای مرکز در سال 1399، هماکنون این فعالیتها در قالب گروه «مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری» ادامه خواهد یافت.
محورهای اصلی پژوهشی گروه
- پژوهش و مطالعه در زمینه وجوه اجتماعی، اخلاقی و حقوقی حوزه سیاستگذاری علم و فناوری بهمنظور توسعه مسئولانه علم و فناوری در جامعه؛
- شناخت چالشهای اساسی کشور در زمینههای علم و جامعه، اخلاق علم و فناوری، حقوق علم و فناوری، ترویج علم و فناوری و ارائه راهحلهای علمی بهمنظور رفع چالشهای مذکور؛
- پژوهش و مطالعه در زمینههای اخلاق و حقوق علم، پژوهش، فناوری و نوآوری، جامعهشناسی علم، فناوری و نوآوری، و پژوهش و مطالعه درزمینهی ترویج در حوزههای علم و سیاست علم؛
- تلاش برای رسیدن به مرزهای دانش جهانی در زمینه مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری؛
- پژوهش در زمینه سیاستگذاری در حوزه علومانسانی؛ و همچنین انجام پژوهشهای اجتماعی، فلسفی و حقوقی در موضوع و ایده دانشگاه
اعضای هیئت علمی گروه پژوهشی مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری، در ذیل آمده است :