اخبار » گپوگفت دانشرسانی و ترویج علم به صورت مجازی برگزار شد
گپوگفت دانشرسانی و ترویج علم به صورت مجازی برگزار شد
تاریخ انتشار: 1399/04/31
گپوگفت دانشرسانی و ترویج علم با حضور دکتر اکرم قدیمی، معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رییس کرسی یونسکو در ترویج علم و دکتر محمد پویا، عضو هیئت علمی انستیتو پاستور ایران و عضو هیئت موسس گروه دانش رسانان به صورت مجازی در صفحه اینستاگرامی کرسی ترویج علم یونسکو برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دکتر محمد پویا در این گپوگفت به دوطرفه بودن گسترش دانش در جامعه اشاره کرد و گفت: گسترش دانش روند یک طرفه و از سمت دانشمند به سمت مردم نیست، بلکه یک تعامل دو طرفه است. این جریان دو طرفه هم به دانشمند کمک میکند که بفهمد جامعه به چه چیزهایی نیاز دارد و هم باعث تکامل روند دانشرسانی میشود.
وی با بیان این که «ما در ارتباط با جامعه دچار مشکل هستیم» گفت: ظاهرا ما خیلی خوب نتوانستیم نیازهای مردم برای افزایش آگاهی خود را بشناسیم. چند ویژگی هست که درباره همرسانی دانش اهمیت دارد. در بحث همرسانی دانش باید ارتباط بین دانشمند و جامعه وجود داشته باشد.
دکتر پویا ضمن تاکید بر اهمیت استفاده بیشتر از هنر برای دانش رسانی ادامه داد: برای ارتباط با جامعه اغلب ارتباط با رسانهها را در نظر میگیریم و هنر نادیده گرفته میشود اما به هنرهایی که پتانسیل رسانه شدن را دارند نیز باید توجه شود.
وی خاطرنشان کرد: نکتهی مهم دیگری که در انواع انتقال علم وجود دارد این است که زمانی که یک هنرمند یا کسی که تخصص رسانهای دارد به این دلیل که تبحر مورد نیاز را برای آن رشته ندارد مطالعاتی انجام میدهد اما تسلطی که دانشمند در علوم مختلف ممکن است داشته باشد را ندارد؛ بنابراین با معضلی روبهرو میشویم که فرد رسانهای معمولا در انتقال یک موضوع علمی اشتباه میکند. در دانشرسانی ما به دانشمند راههای ارتباط را آموزش میدهیم تا خود دانشمند به عنوان یک تولیدکننده موضوع علمی وارد مبحث شود. البته نیازی هم نیست که او در این زمینهها کاملا متبحر باشد، بلکه میتواند هدایتکننده جریان علمی باشد. با این رویه، شانس دادن اطلاعات غلط به مخاطب بسیار کم میشود.
دکتر پویا ضمن اشاره به معضلی که در دوران شیوع کرونا در زمینه رونق شبه علم به وجود آمد، گفت: یکی از مشکلاتی که در دوران کرونا با آن روبرو بودیم پراکنده شدن اطلاعات غلط و شبه علم بود. وی ادامه داد: یکی از اقداماتی که ما در گروه دانشرسانان انجام دادیم این بود که بر اساس اطلاعات منابع موثق مانند سازمان جهانی بهداشت، مرکز کنترل بیماریهای آمریکا و مجلات علمی معتبر به سوالات مردم پاسخ درست دهیم.
عضو هیئت علمی انیستیتو پاستور ایران افزود: یکی از چیزهایی که در کنار آموزش دانش، باید بیان شود؛ این است که استنتاج علمی، استقرایی است و میدانیم که استقرا مشکلات خاص خود را دارد. اما انتظاری که مردم از دانش دارند، این است که علم باید پاسخ قطعی به همهی سوالات ما بدهد. این دقیقا همان کاری است که شبه علم انجام میدهد و به همین دلیل هم با اقبال روبهرو میشود. مردم باید بدانند علوم طبیعی قطعیت ندارند. این موضوعات مشابه همان بحثهایی است که درباره گیاهان تراریخته و تغییرات آبوهوایی هم مطرح میشود.
در ادامه این نشست، دکتر اکرم قدیمی، معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در خصوص دانش شناسی گفت: ما میتوانیم از تجارب جهانی درس بگیریم. قبلا دانشمند فردی جدا از جامعه بوده و بر روی برج عاج نشسته بود. بعدتر مراحل دیگری طی شد مثلا در قرن بیستم، مدل دیگری ایجاد شد که در آن مشارکت وجود دارد و ارتباط دو سویهای شکل میگیرد.
وی افزود: در انتقال علم، موضوع روزنامه نگاران علم مهم است. میان دانشمند و جامعه باید یک واسطهای باشد تا زبان دانشمند را برای مردم ساده کند. این که زبان تخصصی دانشمند برای مردم ساده شود مشکل است. نقش هنر در انتقال علم به جامعه غیرقابل انکار است اما در جامعه ما خیلی به آن توجه نشده است. در قالب هنر میتوان مطالب دشوار علمی را منتقل کرد. علاوه بر آن، به کمک هنر ماندگاری مطالب نیز افزایش مییابد.
دکتر قدیمی بیان کرد: یکی از بررسیهایی که در خصوص ترویج علم در ایران در دستور کار داشتیم، نشان داد که کارهای زیاد ولی پراکندهای در زمینه ترویج علم در ایران انجام میشود. تا زمانی که این فعالیتها به همافزایی نرسند، موثر نخواهد بود. در نهایت پس از بررسیهای مختلف، ما به الگوی زیست بوم ترویج علم رسیدیم. دکتر قدیمی افزود: در حالیکه هنوز ضرورت مسئله ترویج علم برای سیاستگذاران مشخص نیست امیدوارم با همکاری افرادی که در این زمینه در حال فعالیت هستند به همافزایی برسیم تا در راه اشاعهی تفکر و بینش علمی گام برداریم.
رییس کرسی یونسکو در ترویج علم به “پویش علمی شو” اشاره کرد و گفت: در زمان شیوع کرونا برای مقابله با شبهعلم و اطلاعات نادرستاین پویش شکل گرفت. وی افزود: عدم قطعیت خاصیت علم است. تفکر علمی هنوز به فرهنگ در جامعه بدل نشده است. با وجود این که میزان فارغالتحصیلان دانشگاهی ما بالا است اما تفکر علمی هنوز رواج چندانی ندارد. روزنامهنگاری علمی در این زمینه بسیار میتواند کمککننده باشد. پیشنهاد دوستان روزنامهنگار علمی این است که به افراد متخصص حوزههای مختلف روزنامهنگاری آموزش داده شود تا بتوانند با مردم ارتباط برقرار کنند.