پانزدهمين پیشنشست تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی با عنوان «مرجعيت علمي و ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري» برگزار شد
تاریخ انتشار: 1402/08/27
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، پانزدهمين پیشنشست تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی با عنوان «مرجعيت علمي و ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري» روز سهشنبه، 23 آبانماه ۱۴۰۲ به ریاست دکتر ناصر فرخي؛ معاون امور علمي بينالملل مركز مطالعات و همكاريهاي علمي بينالمللي و با سخنرانی دکتر عليمرتضي بيرنگ؛ رئيس اسبق مركز تعاملات بينالمللي علم و فناوري، دکتر حبيباله طباطبائيان؛ عضو هيئتعلمي دانشگاه علامهطباطبايي، دکتر رضا ملكي؛ عضو هيئتعلمي دانشگاه علامهطباطبايي و دکتر مهران حبيبيرضايي؛ عضو هيئتعلمي دانشگاه تهران و با حضور دكتر سحر كوثري (معاون پژوهش و فناوری مركز تحقيقات سياست علمي كشور) و ساير صاحبنظران و علاقهمندان در سالن استاد قانعيراد مركز تحقيقات سياست علمي كشور برگزار شد.
در اين جلسه دكتر سحر كوثري ضمن خوش آمدگويي اظهار داشت: به جرأت مي توانم بگويم كه اين پيشنشست به عنوان پانزدهمين و آخرين پيشنشست قبل از برگزاري همایش، جزو بهترين پيشنشستهاي ما خواهد بود. وي با اشاره به اقداماتي كه تاكنون در مركز تحقيقات سياست علمي كشور جهت برگزاري مناسب اين همایش صورت گرفته است گفت: از محتواي تمام وروديهاي موجود يعني مقالاتي كه پژوهشگران ارسال ميكنند، مقالات سفارشي، تجربهنگاري انديشمندان برگزيده و پيشنشستهاي تخصصي برگزار شده، جهت تدوين «نقشه راهبردي دستيابي به مرجعيت علمي» بهره گرفته ميشود و انشالله اين نقشه در روز همایش رونمايي خواهد شد. وي افزود در روز همایش چهار ميزگرد برگزار خواهد شد كه دو ميزگرد در حوزه دانشي و دو ميزگرد در خصوص زير نظامها و به صورت كاركردي خواهد بود. دکتر کوثری با تشكر از اعضاي نشست و حاضران حضوري و مجازي به سخنان خود پايان داد.
دكتر ناصر فرخي با تقدير از هدفمندي اين همايش و همچنين تشكر از كميته علمي سخنان خود را آغاز كرد. او با بيان اينكه در هر جايي كه سرمايهگذاري كردهايم موفق شدهايم به چهار حوزه پهپاد، هوافضا، نانو و سلولهاي بنيادي اشاره كرد. وي با طرح اين سوال كه «مزیت نسبی در مرجعیت علمی را بايد در کجا دنبال کنیم؟» به سوال مهمتري با اين عنوان كه «آیا برنامه و سند جامع علمی کشور، چنین رویکردی را دنبال میکند یا میگوید همه چیز را درهم و باهم میخواهیم؟» پرداخت. معاون امور علمي بينالملل مركز مطالعات و همكاريهاي علمي بينالمللي با بيان اهميت پرورش نیروهای نوآور و شکلدهی بستر خلاقیت در كسب مرجعيت علمي خاستگاه آن را مدرسه، و لازمه آن را سرمایهگذاری موثر در آموزش و پرورش دانست. همچنين وي از ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري به عنوان قدرت نرم ياد كرد و گفت: ايالات متحده امريكا 180 سال پيش به اهميت ديپلماسي پي برد و با نفوذ در ساير كشورها و جذب نخبگان از آنها به خوبي بهره برد. اما ما در 20 سال اخير به طور منفعل به ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري پرداختهايم و هنوز هم رهبر اين ديپلماسي مشخص نيست كه بالاخره وزارت خارجه، وزارت عتف يا وزارت بهداشت اين مسئوليت را برعهده دارد.
در ادامه دكتر عليمرتضي بيرنگ روند تصويب سند ديپلماسي علمي را بيان كرد و گفت: هرچند ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري در ايران قدمت زيادي ندارد اما اولين بار براي كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد ايران اين مفهوم را ارائه كرد. او با اشاره به اقداماتي خوبي كه در زمينه ارتقا ديپلماتها و آشنايي آنها با مفهوم ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري صورت پذيرفته است از مراجعه سفرا و وزيرخارجه به وزارت عتف و وزارت بهداشت جهت مطلع شدن از آخرين دستاوردهاي علمي و فناوري قبل از سفر به كشورهاي ديگر ابراز خرسندي كرد و در انتها افزود: ديپلماسي براي ديپلماسي فايدهاي ندارد و بايد منجر به توسعه ظرفيتهاي داخلي و همكاري در حوزه بينالملل شود.
دكتر مهران حبيبيرضايي مطالب خود را با عنوان «مرجعيت علمي و ديپلماسي علوم و فناوري هاي زيستي» آغازكرد. وي مرجعيت را نتيجه حد اعلاي كيفيت علم دانست و گفت: مرجعيت را براي مرجعيت نميخواهيم بلكه نتيجه مرجعيت بايد در رفاه ملي، اقتصاد و سعادتمندي جامعه پديدار شود. او با اشاره به اينكه امروزه بحث علوم به اصطلاح NBIC شامل نانو، بايو، اطلاعات و علومشناختي بحثي داغ است گفت: با توجه به وسع ملي بايد اولويت خودمان را مشخص كنيم. او در ادامه در خصوص انتخاب و اولويتگذاري حوزههاي علم و فناوري، بر لزوم توجه به چالشهاي ايران و جهان تاكيد كرد و برخي از اين چالشها را مانند آب، خاك، هوا، پيري جمعيت و محيطزيست تشريح كرد. عضو هيئتعلمي دانشگاه تهران سخنان خود را با توصيه به «برنامهريزي و هدفگذاري براي دستيابي به مرجعيت علمي در حوزههاي اولويتدار» آن هم با در نظر گرفتن ملاحظاتي از قبيل «تامين سلامت و سعادتمندي جامعه»، «همسو با مولفههاي اقتصاد پايدار و غيرنفتي» و «برخوردار از قابليت بهرهبرداري در ديپلماسي» پايان داد.
دکتر حبيباله طباطبائيان به ارائه سوالاتي در زمينه مرجعيت و همينطور ديپلماسي پرداخت و هدف خود را طرح اين موضوعات در نشستهاي تخصصي روز همایش بيان كرد. او ابراز نگراني كرد كه نكند اتفاقی که برای نقشه جامع علمي كشور افتاد تكرار شود كه در اين صورت خسران بزرگي است. برخي از مهمترين سوالاتي كه او مطرح كرد عبارتند از:
- پيشرفت علمي چيست؟
- مرجعيت علمي كجاست؟
- محقق تراز كيست و چه ويژگيهايي دارد؟
- شبكهسازي بينالمللي در مرجعيت علمي چگونه بايد شكل بگيرد؟
- مهمترين نهادهاي همكار چه ميكنند؟ آيا آنها همگرا و همافزا هستند؟ به يكديگر گزارش ميدهند؟
- نهادهايي كه در اين راستا كمكاري كردهاند كدام است؟
عضو هيئتعلمي دانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينكه مرجعيت علمي بدون ديپلماسي علم و فناوري شدني نيست بر وجود موانع زياد بر سر راه ديپلماسي تاكيد كرد.
دکتر رضا ملكي در ادامه به بيان رقابت كشورهاي عربستان، قطر و امارات در خصوص جذب دانشجو پرداخت و افزود: تركيه بيش از 120 دانشكده الهيات ايجاد كرده و استانبول را به عنوان مركز گفتگوي علمي جهان اسلام مطرح ساخته است، وي همچنين از اينكه نقش كشور در این خصوص هنوز مشخص نيست ابراز ناراحتي كرد. او با اشاره به اهميت ارزشمند بودن، دسترسپذيري و استفادهپذيري مقالات، اين سوالات را مطرح كرد كه «چقدر به علوم ايراني استناد ميشود؟»، «چقدر به علم ما رجوع ميشود؟» و «چقدر ما را ميشناسند و به ما دسترسي دارند؟». همچنين او در ادامه گفت: وقتي توليدات علمي ما دو ويژگي ارزشمند بودن و دسترسپذيري را نداشته باشند گويي كه آن علم را نداريم. او در انتها با بيان اين نكته كه صرفاً با داشتن علم هم به مرجعيت نميرسيم بر «دسترسپذيري» و به عبارتي «سهلالوصول» بودن آن تاكيد كرد و به سخنان خود پايان داد.
در نهایت دیگر اساتید و صاحبنظران به بحث و تبادل نظر در خصوص ديپلماسي علم، فناوري و نوآوري و مرجعيت علمي و همچنين سخنان سخنرانان پرداختند.