کتابها » وضعيت توزيع موضوعی و استانی نشريات علمی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری
عنوان کتاب: وضعيت توزيع موضوعی و استانی نشريات علمی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری
پدیدآورندهها: دفتر سياستگذاری و برنامه ريزی امور پژوهشی
ناشر: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
سال انتشار: 1395
شابک:
تعداد صفحات: 102 صفحه
توضیحات:
امروزه كمتر تصميمی در سطح كلان گرفته میشود بدون اينكه قبل از آن، مطالعه و يا تحقيق كاملی در آن زمينه صورت نگرفته باشد. از طرفی ديگر انجام هر تحقيق نيز مستلزم وجود منابع علمی مناسب و قابل دسترس میباشد. به بيانی ديگر رابطه بين تحقيق و پژوهش و منابع علمی همانند يك چرخه است بهگونهای كه با انجام تحقيق و پژوهش، منابع علمی غنيتر میگردد و از طرف ديگر لازمه انجام يك تحقيق و پژوهش جديد، وجود يك سری منابع علمی درست و مطمئن است. استفاده از منابع علمی مناسب، خود نيازمند وجود يك سيستم ثبت و نگهداری مطمئن و كارآمد است. يعني با ثبت نتايج يافتههای هر محقق، اين چرخه كاملتر و پوياتر ميگردد. از اينرو از زمانهای بسيار دور ثبت نتايج تحقيقات در قالب كتاب و يا ارائه آن در قالب يك مقاله علمی بسيار متداول بوده و هست. از لحاظ تاريخی انتشار نشريه به اواسط قرن هفدهم ميلادی باز مي¬گردد. زمانی كه انجمنهای علمی فعاليتهای خود را گسترش دادند و موجبات تبادل اطلاعات و يافتههای تحقيقاتی پژوهشگران، بويژه در انگلستان و فرانسه، را فراهم آوردند(قانع، ۱۳۸۶). امروزه با گسترش علوم در زمينههای مختلف، اين روشها همچنان ادامه دارد ولی با يك شكل مدرنتر و سازمان يافتهتر. به گونهای كه با ايجاد نشريات علمی تخصصی تلاش گرديده است كه منابع مناسبی را برای هر يك از حوزههای علوم در دسترس محققين و دانشمندان آن حوزه فراهم گردد. علت اصلی ايجاد، رشد و گسترش نشريات معتبر در دو عامل نهفته است، يكی نياز هر محقق به ارائه حاصل پژوهش خود به متخصصان حوزه مربوطه و ديگری اشتياق همكاران به دسترسی به آن نتايج است(قانع، ۱۳۹۲). اهميت اين موضوع به قدری افزايش يافته است كه علاوه بر انتشار نشريات به صورت نسخ چاپی و الكترونيكی، پايگاهیهای جامعی نيز در سطح جهان راهاندازی شده است كه رسالت خود را در راستای معرفی و نمايهسازی نشريات علمی قرار دادهاند. در دنيای امروز كه ميزان انتشار مقالات علمی رشد بسيار چشمگيری را در جهان پيدا نمودهاند، نشريات علمی نيز به عنوان يكی از منابع اصلی ثبت يافتههای تحقيقاتی محققين و پژوهشگران، توانسته است جايگاه خود را در بين ساير منابع به خوبی پيدا كند به گونهای كه نشريات، كم كم به يك منبع بين المللی معتبر تبديل شدهاند. تا جايی كه يك نشريه علمی تخصصی معتبر، به عنوان محلی برای ثبت يافتههای محققين آن حوزه در سراسر جهان تبديل گرديده است. از طرف ديگر مطالب درج شده در آن نشريه علمی نيز به عنوان يك سند معتبر علمی در بين تمام محققين متخصص در آن موضوع مورد پذيرش بوده و به آن استناد میگردد. وجود نشريات علمی در تمام حوزههای علوم مختلف از قبيل پزشكی، فنی و مهندسی، علوم تجربی، علوم انسانی و هنر، گستردگی موضوعی نشريات علمی، انتشار به زبانهای مختلف در سراسر كشورهای جهان، وجود پايگاههای معتبر بين المللی نمايهكننده و تلاش كشورهای پيشرفته و قدرتمند علمی در كسب جايگاههای برتر در اين پايگاهها، همه و همه گويای اين واقعيت اساسی است كه نشريات علمی تا چه ميزان توانستهاند در بين دانشمندان، پژوهشگران و انديشمندان علوم مختلف در سراسر جهان جايگاه بالايی را به خود اختصاص دهند. به عبارت سادهتر اينها همگي نشان از مقبوليت جهاني در اهميت بالای نشريات علمی میباشد. به نحوی كه يكی از شاخصهای پيشرفت علمی هر كشور را ميزان مشاركت در انتشار نشريات علمی بين المللی میدانند. از طرف ديگر علاقمندی دانشمندان برتر هر حوزه برای عضويت در نشريات علمی طراز اول جهان يا عضويت در نشرياتی كه دارای مخاطبين بالای بين المللی هستند، تاكيدی ديگر بر جايگاه نشريات علمی در بين محققين و پژوهشگران و همچنين مقبوليت اين امر در بين تمامی كشورهای جهان میباشد. جمهوری اسلامی ايران نيز از اين قائده مستثنی نبوده و همواره تلاش نموده است كه جايگاه علمی خود را در بين ساير كشورهای منطقه و جهان ارتقاء دهد. از اينرو مسوولين امر با اعتقاد به اين نكته كه نشريات علمی در حقيقت گواهی بر تلاشهای محققين و پژوهشگران كشور میباشد ضمن حمايت و پشتيبانی از نشريات علمی، همواره تلاش نمودهاند كه زمينههای حضور بيشتر نشريات علمی را در عرصههای بين المللی فراهم نمايند. در همين راستا توجه به نشريات علمی و ارتقاء كمی و كيفی آنها را در دستور كار خود قرار داده و در برنامهريزیهای كلان كشور نيز همواره اين نكته را مد نظر قرار دادهاند. به گونهای كه بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ايران و با وجود انقلاب فرهنگی كه به دليل وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و نيز پيامدهای جنگ تحميلی در سال ۱۳۵۹، باز هم مسوولين امر در اين خصوص بی توجه نبوده اند تا آنجا كه به استناد مفاد بند ج تبصره ۳۶ قانون بودجه سال ۱۳۶۳ و نیز مفاد بند ج تبصره ۳۴ قانون بودجه سال ۱۳۶۴ مصوب مجلس شورای اسلامی، به منظور بررسی درخواست متقاضیان انتشار و تعیین اعتبار نشریات علمی، کمیسیون بررسی نشریات علمی در وزارت فرهنگ و آموزش عالی تشکیل گردید. كميسيون بررسي نشريات علمی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری به عنوان يكی از متوليان اعطای اعتبار علمی به نشريات كشور، جايگاه ويژهای را در اين خصوص دارا میباشد. بر همين اساسی آشنايی با وظايف، ساختار و سياستهای آن میتواند كمك شايانی را به متوليان نشريات و يا افرادی كه در صدد راهاندازه نشريه هستند، داشته باشد. با توجه به تمام نكات اشاره شده در بالا خلاء وجودی كتابی كه بتواند كميسيون بررسی نشريات علمي كشور را به مخاطبين اصلی خود يعني متوليانی نشريات علمی و نيز متقاضيان راهاندازی نشريات علمی معرفی نمايد و نيز گزارشی از وضعيت انتشار نشريات علمی كشور را ارائه نمائيد احساس میگرديد بنابراين در كتاب حاضر تلاش شده است كه به بيان جايگاه نشريات علمی كشور، روند رشد و همچنين چالشها و مسائل پيشرو در خصوص آن پرداخته شود.