اخبار » نشست رونمایی و نقد کتاب علم، جامعه، توسعه، مقالاتی در باب ترویج علم در حیطه عمومی برگزار شد
نشست رونمایی و نقد کتاب علم، جامعه، توسعه، مقالاتی در باب ترویج علم در حیطه عمومی برگزار شد
تاریخ انتشار: 1399/12/16
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، نشست رونمایی و نقد کتاب علم، جامعه، توسعه، مقالاتی در باب ترویج علم در حیطه عمومی به همت گروه مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری مرکز به صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدای این نشست که با حضور دکتر علی پایا، استاد کالج اسلامی لندن، وابسته به دانشگاه میدلسکس و عضو وابسته مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دکتر هادی خانیکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر حسین میرزایی دانشیار دانشگاه تهران و رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دکتر مژگان خوشنام عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، برگزار شد، دکتر مژگان خوشنام، استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به عنوان دبیر جلسه توضیحات کلی در مورد کتاب، اینکه شامل ۱۲ فصل در ارتباط با ترویج علم در حیطه عمومی است ارائه داد و در ادامه دکتر علی پایا توضیحات کلی در مورد فصول کتاب و عناوین آن ارائه کرد. کتاب مجموعه مقالاتی را در باب ترویج علم در حوزه عمومی ارائه می کند. در فصل نخست بعد از نگاه اجمالی به تاریخچه ترویج علم در حیطه عمومی، فصل دوم به ارزیابی فلسفی در این ارتباط می پردازد. فسل سوم به ترویج علم در حیطه عمومی و مبارزه با شیادی و شارلاتان بازی به نام علم می پردازد. فصل چهارم نخستین تلاش ها برای ترویج علم در حیطه عمومی در ایران را بیان می کند. فصل پنجم کتاب ترویج علم در عصر شبکه ها و رسانه های اجتماعی را مد نظر گرفته است. فصل ششم یک استدلال تازه در دفاع از ترویج علم در حیطه عمومی را بیان می کند. فصل هفتم به دو شیوه نامتعارف ترویج علم در حیطه عمومی اشاره کرده است. فصل هشتم، شهروند- دانشمند، ظرفیت هایی کاملا جدید برای یک پیشه نه چندان جدید، فصل نهم، شناخت بهینه علم با کدام رهیافت بهتر میسر است؟ فصل دهم، ضرورت آموزش علم آمارز به حیطه عمومی و فصل یازدهم نخستین زن مؤلف کتاب های درسی عامه فهم در حوزه علوم و فصل نهایی به ترویج علم و فناوری های نوین در گفت گو با علی پایا می پردازد.
در ادامه دکتر خانیکی ضمن ارزشمند شمردن کتاب گفت: در ایران زمانی که از توسعه صحبت میشود دو مساله بیان می شود، اینکه در چه زمینه ای توافق داریم و در چه زمینه ای تمایز داریم. این موضوع در پاره ای از روایت گری دکتر پایا در این کتاب مشهود است. با توجه به بحثی که دکتر پایا در مورد مساله دموکراسی و علم و اشتراکات و تمایزات آن بیان کردند، مساله شکاف مطرح می شود، اینکه چطور می توان این شکاف را پر کرد. دکتر خانیکی به فصل یازدهم کتاب که دکتر پایا به نقش زنان در این زمینه توجه کرده است اشاره داشت و دوران طلایی را که شفیعی کدکنی به ارجعیت زنان در دوران اخیر اشاره دارد، بیان میکند.
وی همچنین موضوع محوری کتاب دکتر پایا را رویکرد توسعه عنوان کرد و گفت: توسعه مقوله برجسته ای در این کتاب است چراکه مقوله ترویج علم، عمومیت دانش را مطرح می کند. در واقع ترویج علم بر بستر توسعه است و دکتر پایا در این اثر آن را به سمت حیطه عمومی می کشاند. از منظر ارتباطات، که فراتر از تکنیک و فن و رسانه است، این سوال مطرح می شود که چطور می شود پیامی را با دقت به ذهن مخاطبان ولو انبوه انتقال داد؟ در فصل های مختلف کتاب به وضوح می توان حوزه ارتباطات علم را مشاهده کرد. پرداختن به این مسائل با توجه به تجارب دکتر پایا کاملا مساله محور است.
دکتر خانیکی در ادامه به مسائلی از قبیل: شرایط بحرانی کرونا و تغییر وضعیت آموزش و پرورش، سوادآموزی علم و انتقال علم به جامعه، حضور علم در جامعه، مفاهیم مستتر در ترویج علم، شبه علم، شارلاتانیسم در حوزه علم پرداخت.
وی همچنین افزود: فصل سوم یکی از فصول درخشان کتاب است. از منظر توسعه و ارتباطات می توان فصل پنجم را نیز که به ترویج علم در عصر شبکه ها و رسانه های اجتماعی می پردازد، فصل برجسته کتاب دانست.
دکتر میرزایی نیز در ادامه ضمن اشاره به اینکه کارهای دکتر پایا وجه انباشتی داشته و آثار دیگر ایشان قابل توجه است، گفت: دکتر پایا نقش اساسی و کلیدی در حوزه معرفتی در حوزه علوم انسانی دارد و اثر حاضر نیز ادامه همان نگاه است. سه دهه ای که در خدمت آقای دکتر هستیم با آثار فاخر ایشان روبرو هستیم. نوآوری ویژه ای در کار ایشان نمایان است. وی بعد از توضیحاتی در مورد فصول کتاب، گفت: کتاب مشهون از داده ها و روایت ها در حوزه علم است. از حیث تاریخی کتاب محدود به دو سده نیست و آنچه که در آن مربوط به حوزه علم و ترویج علم است قابل استناد است. ایشان را در این اثر می توان پیش از اینکه فیلسوف علم بدانیم، مورخ علم دید. ظرفیت های ایشان در این حوزه بی نظیر است و بهتر است وجه فیلسوفانه ایشان در چاپ های بعدی کار نمایان شود. فصول کتاب نکات ارزشمندی دارد و پیشنهادی که می توانم بدهم در مورد رابطه نهاد علم و مردم سالاری است که می تواند توضیحات مفصلی برای آن در نظر گرفت.
دکتر میرزایی همچنین افزود: آن چیزی که در کتاب مورد توجه بنده است فربه ای و نحیف بودگی در برخی از فصول دیده می شود. هر چند که قابل درک است که اقضای کار بوده این فربگی و نحیفی. از جمله می توان به فصل ترویج علم و شبکه ها اشاره کرد، از آنجایی که موضوع جدیدی محسوب می شود، بهتر است بیشتر به آن پرداخته شود. با توجه به داده ها و اطلاعاتی که دکتر پایا واجد آن هستند قطعا می تواند کار را ارتقا بدهد و وجه کامل شدگی را ایجاد کند.
وی ادامه داد: آقای دکتر در این اثر نگاه جامعه شناختی به علم در این کتاب داشتند چرا که به بحث ترویج علم پرداخته شده است اما پیشنهاد می شود کتاب پیمایش علم و جامعه مرحوم دکتر قانعی راد بتواند در برخی فصول گره هایی را بگشاید و به کار دکتر پایا مربوط باشد. نکته دیگر توجه دکتر پایا به زنان است که خیلی مناسب بیان شده است. ایشان در مورد فصل اول نظرشان این است که اصلا واژه شتابزده مناسب نیست و اتفاقا فصل عمیق و پژوهشی است. به نظر می رسد جای فصل دوم در فصل اول باشد. چرا که نوعی مفهوم شناسی و نوعی چیستی و چرایی و مطالب پایه ای را مطرح کرده است.
در پایان جلسه دکتر پایا توضیحاتی در ارتباط با نظرات سخنرانان ارائه کرد و در انتهای جلسه دکتر پریسا علیزاده معاون پژوهشی مرکز تحقیقات ضمن تشکر از تشکیل این جلسه نقد، پیشنهاد ادامه روند کار ترویج علم در مرکز تحقیقات و تمرکز روی این مساله را بیان کرد.