نشست تخصصی «ضرورت و امکان مرجعیت علمی از دیدگاه قرآن کریم» برگزار شد
تاریخ انتشار: 1402/08/10
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، هفتمین پیشنشست تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی تحت عنوان «ضرورت و امکان مرجعیت علمی از دیدگاه قرآن کریم» روز دوشنبه، هشتم آبان ماه ۱۴۰۲ با ریاست دکتر جمیلهسادات علمالهدی؛ رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، و با سخنرانی دکتر پیمان صالحی؛ معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر سید محمودرضا آقامیری؛ رئیس دانشگاه شهید بهشتی، دکتر علیرضا زالی؛ رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر احمد شعبانی؛ رئیس پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران؛ دکتر مسعود طوسی سعیدی؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، دکتر سید سروش قاضینوری، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و با همراهی و حضور برخی از روسا، معاونان، مدیران و اعضای هیئت علمی دانشگاهها و موسسههای پژوهشی در پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
در ابتدای نشست پس از قرائت آیاتی از قرآن کریم، دکتر پیمان صالحی به پیشینهی اقدامات صورت گرفته در رابطه با موضوع مرجعیت علمی پرداخت. وی موضوع مرجعیت و دیپلماسی علمی را به عنوان یکی از اولویتهای اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرد. در ادامه با ارائه توضیحاتی دربارهی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی، به نظاممند کردن بروندادهای این همایش و پیشینهی مذکور در قالب نقشه راه مرجعیت علمی تاکید داشت.
دکتر سید سروش قاضی نوری نیز با اشاره به قدمت موضوع مرجعیت علمی و تاکید مقام معظم رهبری بر این موضوع از ۱۸ سال گذشته، اقدامات صورت گرفته را ناکافی قلمداد کرد. وی همایش ملی مرجعیت علمی را مقدمهی یک حرکت همهجانبه برای فهم این موضوع دانست و به گزارش اقدامات صورت گرفته در این رابطه پرداخت.
در ادامه دکتر آقامیری با اشاره به مرجع بودن مسلمانان در ادوار گذشته، بازگشت به آن دوران را مورد تاکید قرار داد. وی با تبیین اهمیت موضوع مرجعیت علمی، تعریف ماموریت برای دانشگاهها، اولویتگذاری برمبنای نیاز و مزیتهای کشور و آیندهنگاری را در این راستا حائز اهمیت دانست.
همچنین دکتر زالی؛ توجه به پیششرطهای تحقق مرجعیت علمی، من جمله علوم هنجاری را مورد توجه قرار داد. وی در ادامه به پارادایم اقیانوس آبی و توجه به نقاط تمایز در شاخههای علمی مختلف اشاره داشته و در نهایت تکمیل چرخه علم اعم از تولید، کاربست و ارجاع به آن را در این زمینه ضروری قلمداد کرد. دکتر زالی از نگاه قرآنی نیز به موضوع مرجعیت علمی پرداخت. وی ذات اقدس الهی را سرمنشاء گوهر علم برشمرد و افزود: بیتردید قرآن مرجع علمی است؛ از جامعیت قرآن، مرجع بودن آن نیز قابل استنتاج است. وی در نهایت به مدلهای گوناگون استفاده از مرجعیت قرآنی اشاره داشته و رجعت به مرجعیت علمی قرآن را پدیده نوپدید و حائز اهمیتی قلمداد کرد.
دکتر شعبانی در ادامه به شاخصهای کمی مرجعیت علمی پرداخت. وی میزان تولیدات علمی و ارجاع به آنها، میزان سرمایهگذاری در تولید علم، ثروت دانشبنیان، تعداد محققان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و نهادینه شدن اصول و مبانی علمی در حکمرانی را به عنوان نمونهای از شاخصهای این حوزه معرفی کردند و رابطه رشد علمی و تولید ناخالص ملی را مورد بررسی قرار داد.
در این نشست دکتر علمالهدی به موضوع مرجعیت علمی از دیدگاه قرآن کریم، تحت عنوان «بررسی ضرورت و امکان مرجعیت علمی با اتکا به تعالیم قرآن کریم» پرداخت. وی در ارائه خود دو پرسش کلیدی را مورد بررسی قرار داد:
در چه شرایطی مرجعیت علمی ضروری میشود؟
در چه شرایطی مرجعیت علمی محقق شدنی است؟
وی در ابتدا با اشاره به نسبت مرجعیت علمی با اقتدار اجتماعی، علم را مزیت خاص، مهم و منبع قدرت در یک جامعه معرفی کرده و مرجعیت را در دو سطح کارشناسی و راهبری اجتماعی مورد بررسی قرار داد. در ادامه وی اخلاقزدایی و خردزدایی را حاصل چرخش مدرن در مرجعیت علمی دانسته و به تبیین ضرورت مرجعیت علمی برای جهان گشایی فرهنگی پرداخت. وی با اشاره به چند آیه از قران کریم، گسترش گمراهی را ضرورت هدایت و در نتیجه ضرورت تحقق مرجعیت علمی برشمرد. دکتر علمالهدی با تببین تمایز و نسبت هدایت با علم افزود: هدایت غایت علم است و علم وسیله یا راهی است که برای دستیابی به هدایت ضروری است. وی ضرورت مرجعیت علمی را وابسته به ضرورت هدایت قلمداد کرد و با اشاره به تقابل مرجعیت حق و مرجعیت باطل به ضرورت خلافت در این زمینه پرداخت. در نهایت وی پیرامون امکان مرجعیت علمی بحث کرد و آن را تابعی از نسبت میان خلافت و هدایت و منفعت و حقیقت برشمرد.
در انتهای نشست دکتر طوسی سعیدی؛ نیز به قرائت پیام امام خمینی(ره) خطاب به حجاج درباب توصیه به انس با قرآن کریم پرداخت. در نهایت دیگر اساتید و صاحبنظران به بحث و تبادل نظر پرداختند.