به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دومین نشست تخصصی بررسی آثار کووید ۱۹ بر آینده علم، فناوری و نوآوری به همت گروه مطالعات آینده علم و فناوری به صورت مجازی برگزار شد. در این نشست که با حضور دکتر حمیدرضا آراسته، استاد دانشگاه امیرکبیر و عضو هیات تحریریه فصلنامه رهیافت، دکتر امیرهوشنگ حیدری، مدیر گروه مطالعات آینده علم و فناوری مرکز و دکتر فریده عصاره، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز و عضو هیات تحریریه فصلنامه رهیافت برگزار شد؛ موضوعات “چالش های مدیریت دانشگاه در دوران کرونا و پساکرونا”، “آینده پژوهی و پاندمی کووید۱۹ و “ضرورت شناسایی شاخص های علم و فناوری واکسن به منظور مقابله با کرونا” مورد بررسی قرار گرفت. دکتر رضا مکنون استاد دانشگاه امیرکبیر و عضو هیات تحریریه فصلنامه رهیافت دبیر این نشست بود و دکتر اکرم قدیمی به صورت مجازی در این نشست حضور داشت.
در ابتدای این نشست دکتر حیدری در مقدمه ای گفت: ما باید آماده باشیم تا جامعه خود را در مواجهه با آینده هایی که قابل پیش بینی نیستند آماده کنیم تا در تعامل با آینده غافلگیر نشویم. مشکلاتی که برای مواجهه با بیماری کووید ۱۹ داشتیم به ما یاد داد تا برای بیماری ها یا مشکلات دیگر آینده نگری کنیم.
دکتر آراسته در ادامه با موضوع “چالش های مدیریت دانشگاه در دوران کرونا و پساکرونا” به سخنرانی پرداخت و گفت: یکی از دلایلی که در دوران کرونا با مشکل مواجه شدیم این است که مدل های قدیمی اداره دانشگاه اجرا می شود در حالیکه دانشگاه های پیشرو در جهان به دنبال خودگردانی بیشتر هستند بنابراین شایسته است که دانشگاه ها به دنبال رویکردهای آموزشی و پژوهشی جدید مطابق با عصر حاضر باشند و چابکی سازمانی را فراهم کنند.
وی در ادامه از ۵ چالش پیش روی مدیران دانشگاه ها نام برد. به گفته وی چالش در برنامه ریزی، مشکلات مالی، تقویت ارتباطات، سلامت و ایمنی جامعه دانشگاهی در دوران پسا کرونا و آموزش چالش های ۵ گانه پیش رو است.
دکتر آراسته در پایان گفت: چه در آینده دانشگاه ها به صورت حضوری برگزار شوند و چه به صورت غیر حضوری باید به انگیزه یادگیری و یاد دهی بعد از کرونا توجه کنیم و از فرصتی که وجود دارد استفاده کنیم چرا که الان دانشگاه ها و آموزش در جهان در اولویت حمایت قرار دارند.
دکتر حیدری در ادامه  سخنرانی خود اظهار داشت: بحران کرونا رخدادی جهانی است که اقدامات مختلفی را از سوی کشورهای گوناگون جهان به دنبال داشته و این اقدامات آینده های جدیدی را برای هر یک از کشورها به دنبال خواهد داشت. وی در ادامه افزود: در مواجه با مشکلات باید در زمان های کوتاه مناسب ترین اقدامات را برگزینیم و از اجماع و کسب نظرات خبرگان حوزه های مرتبط غافل نشویم، آنچه علاوه بر حل مشکل حائز اهمیت است پذیرش مسئولیت اقداماتی است که انجام می دهیم چرا که هر اقدام امروز ما در بلند مدت تاثیراتی در پی خواهد داشت و پنجره هایی به سوی آینده های متفاوت بر روی ما باز خواهد نمود.
مدیر گروه مطالعات آینده علم و فناوری مرکز ضمن تاکید بر اینکه میزان آمادگی ما در مواجهه با آینده پساکرونایی بسیار مهم است گفت: مدیریت دوره کرونا ویژگی هایی دارد.  تصمیم گیری هایی که قبلا آزموده نشده با استعانت از رشته های فرارشته ای بسیار مهم می نماید.  آینده پژوهی با ارائه تصویر بزرگ از یک رخداد ما را در اخذ تصمیمات درست یاری می رساند.
در آینده پژوهی به هیچ وجه بدنبال  بازگشت به دوران گذشته و شرایط پایدار قبلی نیستیم بلکه باید از شرایط فعلی و بحران ها به عنوان فرصت برای ساخت آینده های جدید استفاده کرد.
دکتر حیدری در پایان به جمع بندی موارد مطرح شده پرداخت و گفت: باید توجه کنیم که فناوری در خط مقدم مبارزه با کرونا قرار دارد. همچنین باید بدانیم که بحران ها و مشکلات همواره خالق ایده های نو هستند و بحران کرونا فرصتی کم نظیر است برای واکاوی مقولات علم و فناوری از نظری ترین تا کاربردی ترین آنها و بهره گیری از این فرصتها است که ما را قادر می کند  تا آینده  امن تر و روشن تر  را با کنشهای منطقی خود در زمان حال، بسازیم. این مهم است که بدانیم تحقیقات علمی ما در راستای درمان کووید ۱۹ کاربرد دارد و این فناوری ها هستند که امیدها را به آینده زنده نگه می دارند. مدیران ما باید بیاموزند که در اخذ تصمیمات خود مستبد نبوده و به مشورت و مشارکت فکری گرفتن از متخصصان حوزه های مرتبط با مساله عنوان یک اصل بنیادین  باور داشته باشند. همچنین در مورد تصمیمات بر گرفته از  خرد جمعی؛ برآورد جامع داشته باشند و نهایتا تصمیم نهایی خود را عملیاتی کرده و خود را در مقابل تبعات تصمیمشان  مسئول بدانند. اینها سه اصل کلیدی مدیریت مبتنی بر آموزه های آینده پژوهی است که عموم مدیران جامعه مدیریتی ما از کل یا بخشی از آنها غافلند.
دکتر فریده عصاره نیز در ادامه با موضوع “ضرورت شناسایی شاخص های علم و فناوری واکسن به منظور مقابله با کرونا” به سخنرانی پرداخت. وی در ابتدا گفت: هدف از این پژوهش، تبیین ضرورتِ شناسایی و تدوین شاخص‌های موضوعی و اختصاصی علم، فناوری و نوآوری در حوزه “واکسن و فراورده‌های بیولوژیک”، است و افزود: امروزه، ارزیابی علم، فناوری و نوآوری در سطح ملی و بین‌المللی یک فرایند رو به رشد است که نقش زیادی در توسعه پایدار کشورها دارد. آنچه در تمامی کشورها مشترک است، تعیین شاخص‌های ارزیابی به منظور سنجش میزان پیشرفت علم، فناوری و نوآوری است. وی همچنین افزود: به نظر میرسد از زمانی که اسناد بالادستی تنظیم و تدوین شده اند، تلاش هایی در جهت خیلی از مسائل کشور صورت گرفته است، که از آن جمله انستیتوی واکسن و سرم سازی رازی می‌باشد. این موسسه دارای سابقه ای صد ساله است و همکاری هم با انستیتوی واکسن و سرم سازی فرانسه داشته و احیانا باز هم دارند ,وی ادامه داد: با مطالعه اسناد بالادستی مشخص میشود که تدابیری برای این موسسه اندیشیده شده است اما هنوز راه درازی در پیش است و خیلی از مباحث به واقعیت نپیوسته اند.
در پایان نیز دکتر مکنون به جمعبندی موارد مطرح شده پرداخت.