اخبار » به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد؛ نشست مجازی مرجعیت علمی، از مفهوم تا تحقق
به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد؛ نشست مجازی مرجعیت علمی، از مفهوم تا تحقق
تاریخ انتشار: 1400/09/24
به مناسبت هفته پژوهش، روز دیپلماسی علمی و مرجعیت علمی نشستی با همکاری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نشست مجازی مرجعیت علمی، از مفهوم تا تحقق در تاریخ دوشنبه ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۰ برگزار گردید.
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، این نشست مجازی با سخنرانی دکتر علی خیرالدین، معاون فناوری وزارت عتف، دکتر قاسم عمو عابدینی، مدیر کل تدوین و راهبری اسناد و سیاستهای فناوری، نوآوری و اقتصاد دانشبنیان شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سپهرقاضی نوری، استاد سیاستگذاری علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس، دکتر شقایق حق جوی جوانمرد، رئیس مرکز توسعه و هماهنگی تحقیقات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دکتر قاسم آزادی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر قاسم آزادی، ضمن اشاره به فرمایشات رهبری، در ارائهای با عنوان «مرجعیت علمی چیست؟» مقدمهای از سطوح و ابعاد تشکیل دهنده مفهوم مرجعیت در اسناد بالادستی را ارائه داد. وی در ادامه پیگیری مسیر تحقق مرجعیت علمی را امری ضروری دانست. دکتر آزادی در ادامه گفت: موضوع پیشرفت و توسعه در زمینههای گوناگون و روشهای تحقق و دستیابی به آن از مباحثی است که باید مورد توجه مدیران و سیاستگذاران قرار بگیرد. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه ضمن اشاره به افق ۱۴۰۴، سطوح و ابعاد تشکیل دهنده مرجعیت علمی را مورد بحث قرار داد.
در ادامه دکتر سپهر قاضینوری تاکید کرد باید بتوانیم مفهوم دقیق مرجعیت علمی را بشناسیم و روندهای گذشته را ادامه ندهیم. وی در سخنرانیای با عنوان «مرجعیت علمی چه چیزی نیست؟» پیش شرط مرجعیت علمی را مرجعیت علم دانست و گفت: قبل از اینکه منتظر باشیم تا در در سطح بینالمللی به ما رجوع شود باید ابتدا در داخل کشور برای حل مسائل به عالم و علم رجوع کنیم و دولت ها برای حل مشکلات به دانشگاه و دانشمند رجوع کنند. وی در ادامه افزود: اگر میخواهیم مرجع علمی باشیم باید در سایر حوزه ها همچون فناوری و نوآوری هم خوب باشیم.
دکتر قاضی نوری تبادلات بینالمللی را دلیل پیشرفت در مبحث مرجعیت علمی دانست و گفت: مرجعیت علمی در انزوا ایجاد نمی شود و با تعاملات بینالمللی شکل می گیرد. وی همچنین نظریه سازی و نظریه پردازی را ضروری دانست و گفت: نظریه پردازی باید حمایت شود تا با زبان علم دنیا با نام ایران منتشر شود و مورد استناد همه قرار گیرد. وی در پایان بحث ترویج علم را مهم دانست و گفت: شکاف علمی تا حدی قابل تحمل است و باید سطح علمی عمومی جامعه بالا باشد تا دانشمندان خوب پیشرفت کنند.
دکتر خیرالدین نیز در ادامه ضمن تشکر از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برای برگزاری این نشست مجازی، به دیدگاههای جدید مرجعیت علمی و فناوری در بیانات مقام معظم رهبری اشاره کرد و ایجاد جهاد مستمر در سیاستهای کلی علم و فناوری با ایجاد زیرساخت مناسب برای پیشرفت در مبحث مرجعیت علمی را ضروری دانست.
معاون فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه گفت: رتبه ایران در تولید علم بسیار خوب است اما در زمینه تبدیل علم به ثروت نیاز به برنامهریزی دقیق و ریلگذاری مناسب داریم. وی همچنین افزود: علاوه بر تحقیقات بنیادی باید بر انجام تحقیقات نیاز محور هم تمرکز کنیم. وی در ادامه به تاریخچه علم و فناوری در ایران مرجعیت علمی اشاره کرد و آن را به عنوان راهبرد تمدن سازی نوین اسلامی در گام دوم دانست. دکتر خیرالدین همچنین برنامهها و اقدامات معاونت فناوری و نوآوری در وزارت عتف در راستای مرجعیت علم و فناوری را تشریح کرد.
دکتر قاسم عموعابدینی در ادامه این نشست با اشاره به بیانات معظم رهبری مبنی بر اهمیت ابعاد اجرایی و نقش مؤثر مسئولان مربوطه در خصوص دستیابی به مرجعیت علمی در کشور، بر روی مفاهیم مرجعیتسازی و تمدنسازی و ارتباط آنها با یکدیگر تأکید کرد و گفت: سیاستگذاری کلان در این حوزه، از جهاد مستمر علمی ناشی میشود. به عبارت دیگر، مصونیت علم، فناوری و نوآوری از گزند مشکلات و مسائل سیاسی، اجتماعی و سایر مباحث ماحاصل علم پویا و حمایت از آن است. مدیرکل تدوین و راهبری اسناد و سیاستهای فناوری، نوآوری و اقتصاد دانشبنیان شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: خوشبختانه با تصویب نقشه جامع علمی کشور و با تشکیل ستاد علم و فناوری در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحقق این امر میسر خواهد شد و موجبات غنای جهتگیری و پایداری در این حوزه را فراهم نموده است. وی در ادامه به اهمیت تقویت بسترهای سختافزاری و نرمافزاری علم و فناوری در تمامی ابعاد مرجعیت علمی تأکید کرد تا دستیابی به تمدنسازی و توانمندی در این زمینه دور از انتظار نباشد. دکتر عموعابدینی با بیان اینکه مرجعیت علمی صرفاً انتشار مقاله نیست تصریح کرد اثربخشی موضوعات و مرتفع ساختن نیاز جامعه ملاک و معیار ارزشمندی در این زمینه است که نشاندهندة جایگاه والای مرجعسازی و تمدنسازی هر یک از کشورها با توجه به ظرفیتهای بومی و در ادامه اغنای علم و فناوری در آن حوزه است. تعیین حوزههایی که ایران میتواند مرجعیت جهانی پیدا کند، نقشه راه تحقق مرجعیت فرهنگی، علمی و فناوری در جهان و منطقه، توجه به زیرساختهای ایجاد شده و ایجاد برنامه مدیریتی هماهنگ در راهبرد، ایجاد قوانین و مقررات، تأمین اعتبارات لازم برای جریان مرجعیت علمی (دائمی و پایدار) مباحثی است که در صحبتهای پایانی ایشان تحت عنوان پیشنهادهای تحقق مرجعیت علمی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
دکتر شقایق حقجوی جوانمرد، سخنرانی خود را با یادی از پروفسور عبدالسلام، به عنوان اولین مسلمان برنده جایزه نوبل و بیان وی در خصوص اثرگذاری عصر درخشان برتری علم توسط مسلمانان آغاز کرد و همچنین با تأکید بر بیانات ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش سلامت گفت: منظور از مفهوم مرجعیت علمی ایجاد یک بنای مستقل علمی و دستیابی به مرجعیت علمی در علوم و فنون است. به همین منظور، تلاش مبسوطی در مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفته و اقداماتی در قالب گفتمان علمی انجام شده است. رئیس مرکز توسعه و هماهنگی تحقیقات وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در خصوص انواع هدفگذاری مرجعیت علمی با رویکردهای گوناگون همچون ارزش افزوده دانشی، رویدادهای علمی، منابع دانشی، فعالیتهای دانشی و سایر موارد افزود پیشگامی (اولین)، پیشتازی (بزرگترین، بیشترین سهم)، تأثیر (مهمترین)، کیفیت (بهترین، برترین)، ارجاع (مشهورترین، محبوبترین، پرطرفدارترین)، کاربست (مؤثرترین، پرکاربردترین) و اقتدار (قویترین، مقتدرترین) علم و فناوری مفاهیمی است که برای «مرجعیت علمی» از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعریف شده است. در ادامه دکتر حقجوی جوانمرد به انواع راهبردهای نیل به مرجعیت علمی اشاره کرد و گفت راهبرد تمرکز به معنی تخصیص هدفمند منابع مالی، سرمایه انسانی، فناوریهای تخصصی و تلاشهای سازمانی، راهبرد تمایز به معنی تغییر واقعی و مشهود در عملکرد یک نهاد دانشی، راهبرد تعالی به معنی تلاش برای دستیابی به کیفیت در سطح سازمان و راهبرد رهبری به معنی شناسایی کنشگران اصلی رشته در کشور، برقراری ارتباط با کنشگران اصلی رشته و گسترش چتر تولیتی بر روی این کنشگران است. وی در نهایت، به بیان تقسیم حوزههای راهبردی توسعه علمی آتی نظام به سه گروه رشتههای زیرساخت، بقا و کمال در نقشه جامع علمی سلامت پرداخت و ضمن برشمردن چالشهایی همچون تعیین نهاد مسئول، تأمین نیروی انسانی خبره، شیوههای تأمین مالی و تأمین زیرساختها و برنامهسازی مورد نیاز، دستیابی به مرجعیت علمی را منوط به انجام برنامهریزی منسجم علمی معرفی کرد.