اخبار » اولین کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی برگزار شد
اولین کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی برگزار شد
تاریخ انتشار: 1399/07/26
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، اولین کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی با سخنرانی دکتر سید سروش قاضی نوری، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رئیس کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی، دکتر بهروز شاهمرادی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و دبیر علمی کنفرانس و دکتر فرشاد مومنی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور آغاز به کار کرد.
دکتر سید سروش قاضی نوری در ابتدا ضمن خوش آمدگویی به شرکت کنندگان مجازی این کنفرانس از مشکلات اقتصادی مشترک کشورهای در حال توسعه گفت و افزود: تحقیق و توسعه، همکاری مستمر بین بنگاه های اقتصادی و نهادهای حوزه علم و فناوری و سرمایه گذاری افزایش قابلیت های استراتژیک در بنگاه های اقتصادی میتواند راه حلی برای این مشکلات باشد و علم و فناوری به عنوان نوش داروی این بیماری در کشور ما و کشورهای در حال توسعه است. رویکر پیچیدگی اقتصدی نگرش و ابزار لازم را در اختیار ما قرار میدهد و با استفاده از نقشه فضای محصول کمک به ترسیم مسیری جهت شکوفایی اقتصادی کشورها میکند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه افزود: مطالعات اخیر نشان داده است کشورهای در حال توسعه که در حال پیشرفت بیشتری هستند در حال تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر و فناوری پیچیده تری هستند.
رئیس کنفرانس در پایان صحبت های خود تاکید کرد: کشور باید تلاش کند تا محصولاتی تولید کند که از پیچیدگی بالاتر برخوردار باشد، در راستای قابلیت های فعلی کشور باشد و بیشترین نقش را در تولید در زنجیره ارزش به عهدع داشته باشد. وی اظهار امیدواری کرد که این کنفرانس شروع خوبی برای توجه بیشتر به این رویکرد باشد کمک خوبی به درمان مشکلات اقتصادی کشور بکند.
دکتر بهروز شاهمرادی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و دبیر علمی کنفرانس نیز بر اهمیت مبحث پیچیدگی اقتصادی در توسعه اقتصادی کشورها تاکید کرد و رویکرد پیچیدگی اقتصادی را مختص کشورهای توسعه نیافته دانست و گفت: ما آنقدر در اقتصاد سادهسازی کردهایم که دیگر نمیتوانیم متغیرها و دلایل اصلی که در اقتصاد رخ میدهد را بررسی کنیم. وی با بیان اینکه رویکرد پیچیدگی اقتصادی، یکی از رویکردهای جدید در حوزه اقتصاد است که نزدیک به ۱۵ سال است با سردمداری دانشگاه هاروارد و امآیتی در حوزه اقتصاد ورود پیدا کرده، اظهار کرد: این رویکرد توسعه پیدا کرد و به صورت موازی تیمی به نام “پیرگروپ” در ایتالیا، فعالیت در این حوزه را آغاز کردند.
وی ادامه داد: در حال حاضر، بانک جهانی، صندوق بینالمللی، سازمان ملل، دانشگاه هاروارد، کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و کشورهایی مانند شیلی، آرژانتین، برزیل و مکزیک و غالب کشورهای اروپایی و روسیه، چین، هند و اخیرا عربستان، قطر و ترکیه و به تبع آن ایران، در این حوزه ورود پیدا کردهاند و سامانههایی راهاندازی شده است که رویکرد پیچیدگی اقتصادی در داخل کشورشان را رصد میکند. حتی بحث مربوط به توسعه اقتصادی و برنامههای میان مدت و بلند مدت آن را بر پایه این رویکرد و استراتژیهای مربوط به آن اتخاذ کردهاند.شاه مرادی افزود: خوشبختانه این رویکرد به خوبی مطرح شد و با توجه به اینکه پایههای منسجم علمی برای آن پیدا شده بود، در حال حاضر در دادههای سازمان ملل نیز اطلاعات خوبی وجود دارد که منابع تجزیه و تحلیل مربوط به رشد و توسعه اقتصادی کشورها است. به نحوی که روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۶ میلادی اعلام کرد که بهترین روش تخمین رشد و توسعه اقتصادی کشورها است.
دبیر علمی کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی اظهار کرد: با پیشروی روزانه در مسائل اقتصادی، میبینیم که ما آنقدر در اقتصاد سادهسازی کردهایم که دیگر نمیتوانیم متغیرها و دلایل اصلی که در اقتصاد رخ میدهد را بررسی کنیم. بنابراین این رویکرد تحت عنوان پیچیدگی اقتصادی به عرصه اقتصاد ورود پیدا کرد تا بتواند این پیچیدگی را به نحو احسن تحلیل کند و مسیر خوبی را پیش روی ما ترسیم کند تا بتوانیم به هدف اصلی خود در اقتصاد که رشد و توسعه اقتصادی است، دسترسی پیدا کنیم. دکتر شاه مرادی با بیان اینکه این روش بر خلاف دیدگاهی است که میگوید این رویکرد به درد کشورهای توسعه نیافته نمیخورد، خاطر نشان کرد: اتفاقا این رویکرد فقط مخصوص کشورهای توسعه نیافته است. چراکه کشورهای توسعه یافته که دارای پیچیدگی اقتصادی بالا هستند، نیازی به این رویکرد ندارند. بنابراین این ما هستیم که میتوانیم با الگو قرار دادن کشورهایی که قابلیتهای آنها به قابلیتهای ما نزدیک است، بتوانیم چشمانداز و مسیری که میتوانیم برای خودمان متصور شویم را پیشرو داشته باشیم.وی گفت: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور از سال ۱۳۹۴ به صورت مرتب روی این رویکرد کار کرده است. ما وبسایتی را طراحی کرده بودیم که دادهها را به طور منظم در اختیار میگذارد تا پژوهشگران، دانشجویان و محققان علاقهمند به این حوزه بتوانند اطلاعات خود را بروزرسانی کنند. همچنین پیش از این کارگاهها ، همایشها و سخنرانیهایی را برگزار کرده بودیم و در حال حاضر نیز با کمک دانشگاه الزهرا در حال برگزاری کنفراس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی هستیم. وی ادامه داد: قصد ما این است که این برنامهها را ادامه دهیم و در سالهای آتی این اقدامات را در سطح بینالمللی برگزار خواهیم کرد و برنامهریزی کردهایم که بتوانیم انجمنی را با همین نام داشته باشیم و در آینده مجلاتی را در این زمینه ایجاد کنیم.
در ادامه دکتر فرشاد مومنی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به راهحلهای رویکرد پیچیدگی اقتصادی برای حرکت به سمت توسعه پایدار، گفت: به نظر میرسد وضعیت فاجعه آمیز اقتصادی – اجتماعی کنونی ایران به گونهایست که چندان استدلالی برای نشان دادن وضعیت آن وجود ندارد و حتی در سطوح بالای تصمیمگیری کشور هم به این نابسامانی اذعان میشود.
وی با بیان اینکه ارائه تحلیلهای بخردانه از منشأ و دلایل اصلی آشفتگی و پیشنهاد تجویزهای راهگشا، راهی برای برون رفت از شرایط کنونی است، افزود: به نظر میرسد رویکرد پیچیدگی اقتصادی میتواند برای تحقق چنین هدفی موثر باشد.
دکتر مومنی ادامه داد: نظام تصمیمگیریهای اساسی حتی در نهایت دلسوزی هم به واسطه اینکه تحلیل قابل قبولی از منشاهای اصلی ندارد، بیش از آن که در حل بحرانهای موجود، راهگشا باشد، شدت دهنده مشکلات است.
عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: نظریهپردازان بزرگ توسعه کانون اصلی بحرانهای اقتصادی را باز تولید دورهای توسعه نیافتگی مطرح میکنند. در اندیشه توسعه این بحث به طور جدی مطرح است که کشورهای توسعه نیافته با انبوهی از دورهای باطل روبرو هستند و اگر از بهرهمندی از نظریههای اندیشمندان اقتصادی نباشد، با برنامه کوتاهنگر دولت، موجب هدر رفت منابع انسانی و طبیعی میشود.
دکتر مومنی با بیان اینکه در شرایط کنونی و از آغاز دهه ۹۰ در ایران شاهد هستیم که مسیری که برای حل مسائل و مشکلات کشور انتخاب شده، نوعی بیاعتنایی مطلق نسبت به ظرفیتهای انسانی و مادی کشور است، مطرح کرد: دولت میتواند هم عامل توسعه باشد هم عامل انحطاط. زمانی میتواند عامل توسعه باشد که سبب رشد تولیدات شود و زمانی سبب انحطاط جامعه میشود که با سیاستهای اتخاذ شده خود تولید مولد را متوقف کند. وی گفت: در حال حاضر وجه امیدبخش ترسیم وضعیت ایران این است که راهحل مشکلات در دستان علم و فناوری است و اگر بتوانیم زور علم را از رانت و ربا در کشور بیشتر کنیم، میتوان از شرایط فعلی عبور کرد.
مومنی با اشاره به کاهش نرخ صادرات در کشور از ۲۶ کشور به ۹ کشور طی یکسال اخیر، گفت: آنچه در کشور از منظر بنیه تولیدی اتفاق افتاده، گردنزدن تولید است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه با اشاره به یکی دیگر از عوامل بحرانهای اقتصادی در ایران، افزود: یکی از عوامل موثر دیگر در بروز شرایط فعلی، سقوط وحشتناک عامل انسانی مولد در سهم اقتصاد است؛ بطوریکه سهم مزد و حقوق کارگران از ۱۷ درصد در سال ۸۰ به ۵ درصد در سال ۹۷ رسیده است.
وی با بیان اینکه به واسطه روند استثمار وحشتناک نیروی کار تولیدی در ایران، ما با پدیده شگفت فقر در سطوح بسیار گسترده در ایران مواجه شدیم، عنوان کرد: شکلگیری چنین شرایطی باعث شکستگی ابعاد مختلف کشور میشود و این نتیجه پشت کردن به داناییهای مولد است.
دکتر مومنی یکی دیگر از عناصر بحرانهای کنونی را روند بسیار نامناسب افزایش وابستگی خلق هر واحد ارزش اقتصادی به خارج از کشور دانست و اظهار کرد: در حال حاضر انقلاب ارتباطات و تحول بنیادین در بحثهای مربوط به هویت یکی از علل اصلی معضلات اقتصادی است. این درحالیست که در طول تاریخ هویت افراد براساس تولید و خلق آنها بود اما در حال حاضر عنصر محوری هویت بخشی به افراد، سبک زندگی آنها شده و در عناصر شکل دهنده این فرایند نیز، کلیدیترین عنصر مصرف است که با بیتدبیری مسئولان کشور، جامعه به سمت مصرف گرایی بدون تولید ملی حرکتی بسیار سریع دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه در ادامه به رقابت نامناسب بانکهای خصوصی و تاثیر آن در بروز مشکلات اقتصادی در کشور اشاره کرد و گفت: بانکهای خصوصی از طریق ورود به یک رقابت نادرست با بخش خصوصی مولد، نقش بزرگی در مشکلات اقتصادی ایفا کردند بطوریکه طی سه دهه گذشته بیش از یک سوم ظرفیتهای ایران بلااستفاده مانده و یکی از بحرانهای اساسی طی این مدت، دسترسی به سرمایه در گردش بوده است.
وی با بیان اینکه بیرغبتی مطلقی که بانکهای خصوصی در حوزه تلاش در جامعه ایجاد کردند و کشور را با انبوه بحرانها مواجهه کرده است، ادامه داد: براساس مطالعات و تحقیقات انجام شده، در هر جای دنیا که برنامهای برای برون رفت بحرانها بوده، ملی کردن بانکهای خصوصی به عنوان یکی از اولین و اساسیترین راهحلها مطرح شده است.
مومنی همچنین در پایان راه نجات و برون رفت از شرایط فعلی کشور را افزایش نرخ بازدهی بخش مولد دانست.
در ادامه پانل های تخصصی تاثیر سیاست گذاری کلان اقتصادی بر پیچیدگی اقتصادی، پیچیدگی علمی و جایگاه آن در روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور و پانل اولویت گذاری صنعتی – فناورانه از نگاه پیچیدگی اقتصادی برگزار شد.
در بخش پایانی دکتر مجید قاسمی، رئیس دانشگاه خاتم و مدیرعامل بانک پاسارگاد در خصوص پیچیدگی اقتصادی و توسعه ملی به سخنرانی پرداخت. دکتر قاسمی گفت: هر قدر امتیاز کشور در پیچیدگی اقتصادی بالاتر باشد جایگاه کشور در دنیا بالاتر خواهد بود. وی افزود علم پیچیدگی برای حل مسائل اقتصادی استفاده میشود. دکتر قاسمی افزود: اقتصاد هویتی پویاست که پیوسته خود را برای رسیدن به تعادل تغییر میدهد و در بحث سیاستگذاری اقتصادی باید توجه ویژه ای به پیچیدگی اقتصادی کرد. وی تاکید کرد: فرهیختگان ایرانی که دارای تجربیاتی خوبی هستند را جذب کنیم و از دانش و تحربیات آنها استفاده کنیم. وی افزود این فرهیحتگان میتوانند عامل خلق دانش بایند و به جوانان راه خلق دانش را یاد دهند.