معرفی، اهداف و چشم‌اندازها

مأموریت اصلی گروه پژوهشی علم‌سنجی به‌عنوان یکی از گروه‌های پژوهشی هفتگانه مرکز، کمک به تحقق برنامه راهبردی مرکز است. با عنایت به اینکه مهم‌ترین مأموریت مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، فعالیت به‌عنوان بازوی مشورتی و کارشناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دبیرخانه شورای عالی عتف برای بهبود عملکرد نظام ملی نوآوری کشور و پشتیبانی از آن نهادها در فرایندهای سیاست‌گذاری و تصمیم سازی است، ازاین‌رو مأموریت گروه علم‌سنجی را به این صورت می‌توان تبیین کرد: «ایفای نقش مؤثر در برنامه‌ریزی و اجرای ارزیابی و پایش نظام علم، فناوری ونوآوری در سطح ملی و بین‌المللی».

چشم‌انداز بلندمدت گروه علم‌سنجی تبدیل گروه به مرجع ملی و بین‌المللی در حوزه ارزیابی علم و فناوری است.

شرح وظایف و عملکرد

در راستای این اهداف، گروه علم‌سنجی اولاً با انجام مطالعات ملی و بین‌المللی نسبت به مقایسه وضعیت شاخص‌های علم و فناوری با اهداف برنامه‌ریزی‌شده و همچنین وضعیت سایر کشورها اقدام می‌نماید تا از این طریق بازخوردهای مناسب به سیاست‌گذاران ارائه دهد. ثانیاً با بررسی و تحلیل سیاست‌های علم و فناوری اتخاذ شده، میزان موفقیت آن‌ها در دستیابی به اهداف تعریف می‌شود، میزان شکاف با اهداف تبیین می‌گردد و نتایج در اختیار سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران قرار می‌گیرد تا نسبت به اصلاح و تکمیل سیاست‌ها اقدام نمایند.

مهم‌ترین برنامه گروه مدیریت و راهبری تهیه و تدوین گزارش ملی پایش و ارزیابی پژوهش و فناوری کشور است. بر اساس آیین‌نامه پایش و ارزیابی علم و فناوری و نوآوری مصوب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری وزارت علوم مکلف به تهیه گزارش مذکور شده است که با توجه به مأموریت و توانمندی مرکز مدیریت و راهبری تهیه گزارش ملی به مرکز و گروه علم‌سنجی واگذار شده است. سایر برنامه‌های گروه عبارت است از:

• اجرای دوره‌ای ارزیابی و پیمایش در حوزه آموزش، پژوهش و فناوری کشور
• تعیین جایگاه کشور در سطح بین المللی از حیث آموزش، پژوهش و فناوری
• رصد دستاوردها و کارکردهای نظام علم، فناوری ونوآوری (ارزیابی سیاست)
• معرفی نظام های نوین ارزیابی علم و فناوری نظیر آلتمتریکس (دگرسنجی) altmetrics
• تعیین اولویت های پژوهشی کشور در راستای ارتقای جایگاه علمی ایران با استفاده از شاخص های نوین بین المللی نظیر پیچیدگی علمی
• اجرای طرح ارزیابی و ایجاد نقشه توانمندی‌ها و شناسایی ظرفیت‌های علمی، پژوهشی و فناورانه (اطلس ظرفیت‌ها)

پروژه‌ها

طی سال‌های گذشته مطالعات و گزارش‌های متعددی توسط محققان گروه تدوین و یا در حال انتشار است که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وضعیت موجود و مطلوب و تحلیل شکاف علم و فناوری کشور و مطالعه تطبیقی با کشورهای منتخب (ترکیه، ژاپن، ایالات‌متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی، انگلستان، هند، پاکستان، مالزی)
• رصد شاخص‌های علم و فنّاوری در حوزه‌های فنّاوری اطلاعات، زیست‌فنّاوری و ریز فنّاوری در ایران و کشورهای منتخب (ترکیه، رژیم صهیونیستی، عربستان، مالزی، آمریکا، ژاپن)
• بررسی تطبیقی نظام‌های بین‌المللی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی؛
• بررسی پژوهش های بین المللی حوزه شهرهای هوشمند به منظور پیاده سازی و ترویج آن در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری
• گزارش ملی پایش و ارزیابی آموزش، پژوهش و فناوری کشور
• سنجش رقابت پذیری علمی ایران در منطقه با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی

مخاطبان

مهمترین مخاطبان این گروه، اول سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان حوزه علم و فناوری هستند و دوم دانشگاهیان و محققان.